گنج بزرگ مراغه

گنج بزرگ, مراغه,

در حدود ۶ کیلومتری جنوب شرقی شهر مراغه,، روستایی به نام ورجوی قرار دارد که در کنار این روستا گورستان بزرگ, و قدیمی وجود دارد که تعداد زیادی سنگ قبر منقش به تصاویر تیر و کمان، نیزه، شمشیر و تبر بر روی قبور آن نهاده شده است. از این میان می توان به صندوق سنگی منقش قبر زمان بیک فرزند کد خدا میرزا بیک با تاریخ وفات ۱۰۸۵ هجری قمری اشاره کرد.

مقبره ملا معصوم در کنار این گورستان واقع است. ورودی این مقبره راهروی بزرگ,ی است که عرض دهانه ورودی آن به ۷ متر می رسد. در انتهای راهروی سرپوشیده، ورودی مستطیل شکلی به عرض ۱۸۰ متر وجود دارد که با عبور از آن، محوطه وسیع و جالبی نمایان می شود.

در سمت چپ راهرو نزدیک مدخل ورودی تالار بزرگ,، اتاق چهارگوش کوچکی وجود دارد که در دل سنگ کنده شده است، سقف این اتاق به صورت گنبد در صخره حفر شده و در وسط نورگیری تعبیه شده است. در انتهای تالار بزرگ, با عبور از یک طبقه، محوطه اصلی نیایشگاه شروع می شود که از یک اتاق دایره ای شکل تشکیل شده است. به عقیده کارشناسان، محراب این نیایشگاه شباهت بسیار با طرح محراب بعضی از معابد مهری دارد و با توجه به وسعت این نیایشگاه، به نظر می رسد روزگاری معبدی با شکوه بوده و در شمار یکی از بزرگ, ترین معابد مهری به حساب می آمده است و از قسمت هایی چون تعویض لباس روحانیون، محل تعلیم گروندگان به آیین مهر، محل فعالیت های نجومی علمای مذهب مهر و بالاخره محل برگزاری مراسم مهر پرستان برخوردار بوده است. احتمالا در حدود قرن هشتم هجری در این معبد تغییراتی داده شده و بقعه ملا معصوم آن را به زیارتگاهی برای مردم منطقه تبدیل نمود.

این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شماره ثبت ۷۸۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.