گنج و دفینه و زیرخاکی های باستانی اروميه

گنجينه اروميه در حال حاضر يکي از بزرگ ترين گنجينه هاي کشور محسوب مي شود قدمت اشيا>> آن از پنج هزار سال قبل از ميلاد آغاز و به دوره قاجاريه ختم مي شود .
گنجينه اروميه در سال ۱۳۴۶ در خيابان دانشکده تاسيس شد . وسعت کل عرصه آن سه هزار متر مربع که در آغاز حدود ۷۵۰ متر مربع براي نمايش اشيا>> و ساختمان اداري در آن احداث شده بود و در حال حاضر زيربناي آن حدود يکهزار و ۸۵۰ متر مربع است .

اين موزه مشتمل بر يک سالن بزرگ مخصوص نمايش اشيا>> باستاني و تاريخي ، دو سالن براي موزه مردم شناسي و يک سالن به عنوان کتابخانه موزه ، آزمايشگاه حفاظت و مرمت اموال فرهنگي ، کلاس هاي آموزشي هنرهاي سنتي و مخزن نگهداري اموال فرهنگي و تاريخي است.
اين گنجينه در حال حاضر يکي از بزرگ ترين گنجينه هاي کشور محسوب مي شود و اشيا>> آن از پنج هزار سال قبل از ميلاد شروع و به دوره قاجاريه ختم مي شود و شامل بخش هاي پيش از تاريخ دوره اسلامي، سکه ها ، هنر هاي تزئيني و ملي و مردم شناسي ، نمونه توليدات کلاس هاي آموزشي، هنرهاي سنتي ميراث فرهنگي است .
در بخش ماقبل تاريخ موزه ، مکشوفات حفاري هاي تپه موشلان اسماعيل آباد ، املش گيلان ، حسن لو ، سيلک کاشان و تپه هاي دينخواه و عمارلو که مشتمل بر ۱۲۵ قلم شي سفالي خام و پخته و مفرغي مي باشد که به نمايش گذاشته شده و در بخش تاريخي ، اشيايي که مربوط به دوره تاريخي لرستان و آثاري از مفرغ و برنز ، وسايل جنگي و اشيا>> سفالي آن دوره به نمايش گذاشته شده که تعداد اين اشيا>>۵۳ قلم است . در بخش تاريخي که عموما به قبل از اسلام مربوط مي شود ، ۵۰ قلم قطعات سفالين و فلزي از نواحي شوش ، ديلمان ، خوروين ، نوروز محله ، ري ، رودبار ، گرمي ،رحمت آباد ، سياهکل ، عمارلو و نهاوند گردآوري شده است .
همچنين در بخش اسلامي موزه ۶۰۰ قلم ظروف و اشيا>> سفالين فلزي وجود دارد که بي نهايت جالب و ديدني هستند . اين اشيا>> متعلق به رفسنجان ، ري ، گرگان ، قوچان ، سبزه وار ، نيشابور ، اراک ، کاشان ، ساوه ، جيرفت ، شوش ، گنبد کاووس ، بيرجند ، دماوند ، اصفهان و بجنورد مي باشد .
در بخش مردم شناسي موزه ، لباس ها و وسايل مربوط به قرن ۱۳ و ۱۴ هجري و اشيا>> مسي و برنجي ، شيشه اي ، پارچه اي ، و سفالين ، چوبي و نيز مجسمه هايي از اقوام و طوايف مختلف کشور با لباس هاي محلي به نمايش در آمده است .
در بخش هنر هاي تزئيني نيز تابلو ها ، مينياتور ها ، قلمدان هاي متعلق به قرون ۱۳ و ۱۴ هجري و اشيايي که بر روي آنها به خط زيبا و متنوع نوشته ها و آياتي از قرآن مجيد قرار دارد به نمايش گذاشته شده است .
موزه اروميه به لحاظ غناي اشياي تاريخي يکي از موزه هاي ارزشمند کشور به شمار مي رود که نزديک به ۱۱ هزار نوع اشياي تاريخي در آن نگهداري مي شود و آثار تاريخي مربوط به هزاره هفتم قبل از ميلاد تا دوره قاجاريه را در خود جاي داده و در حال حاضر ۸۰۰ قلم اشيا>> باستاني در آن به نمايش گذاشته شده است .
ابزارآلات شيشه اي و سنگي کشف شده در مناطق اهرنجان سلماس و اروميه از جمله قديمي ترين آثار به نمايش گذاشته شده در موزه اروميه مي باشند که قدمت برخي از آنها به هشت هزار سال پيش مي رسد . ظروف سفالي مربوط به هزاره هاي اول و پنجم قبل از ميلاد ، ظروف اشياي فلزي و سکه هاي به جا مانده از هخامنشيان ، اشکانيان ، ساسانيان و دوره اسلامي از ديگر آثار تاريخي موجود در اين موزه مي باشند.
يکي از ويژگي هاي موزه اروميه کتيبه هاي باستاني و تاريخي موجود در آن است . وجود سه کتيبه کلاشين ، موانا و محمود آباد که نزديک به سه هزار سال پيش با خطوط برجسته اورارتويي و آشوري نوشته شده از ديگر آثاري است که ارزش موزه اروميه را دو چندان مي کند .
اين سنگ کتيبه ها که در گذشته در معابر نصب شده بودند ، به دستور يکي از پادشاهان اورارتويي به مطالب مذهبي مزين شده است .
کتيبه سنگي کلاشين با سه هزار سال قدمت از جمله با ارزش ترين کتيبه هاي سنگي موزه تاريخي اروميه است .
اين سنگ يادبود ، به امر ايشپويني که در سال هاي ۸۲۴ تا ۸۱۶ قبل از ميلاد مسيح بر سرزمين اورارتويي حکومت مي کرد ، در يک نقطه از ارتفاعات اشنويه به يادگار نهاده شد و براي جلوگيري از صدمات بيشتر در سال ۱۳۶۴ به موزه اروميه منتقل شد .
يک سمت اين کتيبه به خط آشوري و سمت ديگر آن به خط اورارتويي نوشته شده است .
کتيبه هاي ماوانا واقع در ۴۰ کيلومتري شمال غرب اروميه در آبان ماه سال ۷۴ به دست آمده است .
اين سنگ نوشته داراي ۲/۷۵ سانتيمتر عرض و ۲۶ تا ۳۵ سانتيمتر ضخامت و وزن آن حدود ۲ تن تخمين زده مي شود . به طور کلي اين سنگ نوشته از نظر فرم و نوع خط مشابه استل کلاشين است . اما سنگ نوشته موانا از چهار طرف نوشته دارد که اين خود نيز پديده اي بي نظير در اين زمينه است .

از مجموع ۹ کتيبه به دست آمده از آذربايجان غربي سه کتيبه در موزه تاريخ اروميه ۲ کتيبه در موزه انگليس و ۴ کتيبه در موزه ملي ايران نگهداري مي شود . حدود ۵۰ جلد قرآن خطي ، انواع سکه هاي نقره اي و طلاي رايج در اوايل اسلام تا دوره زنديه ، انواع ظروف سفالي تزئين شده به خطوط کوفي ، نسخ و نستعليق با مضامين آيات قرآني ، احاديث و نصايح بزرگان جلوه ويژه اي به بخش دوران اسلامي اين موزه داده است.
قديمي ترين کتب قرآني موزه مربوط به چهارصد سال پيش مي باشد که در قطع معمولي و با جلد مقوايي در ۵۰۴ صفحه تنظيم و نگاشته شده و صفحات اول و دوم آن تذهيب شده اند و خطاط اين قرآن ناشناخته است .
کتب قرآني به نمايش گذاشته شده در بخش دوران اسلامي موزه اروميه متعلق به دوره صفويه ، زنديه ، افشاريه و قاجاريه مي باشد که در اندازه هاي معمولي ، وزيري و جيبي تهيه شده است . جلد بيشتر اين کتب قرآني از نوع چرم ، مقوا و کاغذ مومي و صفحه هاي اول و دوم بيشتر آنها به طرز هنرمندانه اي به روش اسليمي يا گل بوته و طلا کاري شده آراسته شده است .
در حال حاضر در موزه اروميه ۱۱ هزار قلم اشياي تاريخي نگهداري مي شود که قديمي ترين آنها به پنج هزار سال قبل از ميلاد مي رسد.