موجودات افسانه ای و اساطیری

موجودات افسانه ای و اساطیری نامدار در فرهنگ ایرانیان

ازمابهتران :

همان جن ؛ که در واقع به آن باید گفت "از ما بدتران" چون انسان از همه بهتر است و خداوند در خلقت انسان بر خود بالید.

اژدها :

اژدها یکی از موجودات افسانه ای در فرهنگ های جهان است. اژدها در اساطیر جهان جایگاه ویژه ای دارد.

اژدها جانوری است که در کهن ترین سنن نماد ویرانکاری و نیز آب و آبادانی بوده است. روزگاری دراز اساطیرشناسان می پنداشتد که اژدها نمایشگر سر و انگیزه پیشرفت بشر است و سرگذشت بشر سراسر کوششی است برای رهائی یافتن از قدرت درهم شکننده اژدها.

آل :

آل یا زائوترسان موجودی خیالی-افسانه ای است. آل یک گونه از موجودات اهریمنی در باور مردمان قفقاز، ایران، آسیای میانه و بخش هایی از جنوب روسیه است.

اهریمن:

(از اوستایی انگره مینیو ) بدنهاد است. اهریمن پلیدی است و برای از بین بردن نیکی تلاش می کند ولی چون دون و پست مایه است و اهورامزدا آگاه بر هر چیز است پس سرانجام در پایان کار اهریمن نابود شده و اورمزد بر او چیره می شود و کار جهان یکسره به نیکی خواهد گرایید.

در دین زردشت باور بر این است که در طبیعت دو نیروی متضاد خیر (سپنتا مینو - اثر روشنی) و شر (انگره مینو - اثر تاریکی) وجود دارد که همواره در حال نبرد با یکدیگرند.

بشکوچ :

شیردال (در پارسی میانه: بشکوچ) موجودی افسانه ای با تن شیر و سر عقاب (دال) و گوش اسب است. دال واژه فارسی برای عقاب است.

شیردال ها در معماری عیلامی کاربرد داشتند و نمونه برجسته ای از آن در شوش پیدا شده است. روی کفل این شیردال نوشته ای است بخط میخی عیلامی از اونتاش گال که آن جانور را به اینشوشیناک خدای خدایان عیلام هدیه کرده است. این شیردال که بدست بانو گیرشمن بازسازی شده است در موزه شوش نگاهداری می شود.

مردم باستان شیردال ها را نگهبان گنجینه های خدایان می پنداشتند.
همچنین شیردال نشان خاندان پادشاهی سوئد نیز هست.

بختک :

حالت اختناق و سنگینی است که گاهی در خواب به انسان دست می دهد، رؤیای وحشتناک توأم با احساس خفقان و سنگینی بدن که انسان را از خواب می پراند.

در افسانه ها و باور عامیانه ایرانی نام موجودی تخیلی است که شبها قصد خفه کردن افراد در خواب را دارد. بختک موجودی نامرئی است که شب هنگام بر بدن انسان چیره می شود و تمام بدن را در اختیار گرفته و قفل می کند، در این حالت انسان فقط نظاره گر ناتوانی خود است.

پری :

پری در اوستا موجودی اهریمنی است و از آن به صورت زنی بسیار زیبا و فریبنده یاد شده که با پنهان و آشکار شدن پی درپی و تغییر شکل های گوناگون، مردم را می فریبد و به بیراهه می کشاند یا موجب دیوانگی آنان می شود.

پریان در فرهنگ ایرانیان پس از اسلام، موجوات خوب و دوست داشتنی هستند که مردم نیکوکار و خوش نیت را دوست دارند و آن ها را به خوشبختی و کامروایی می رسانند. پادشاه پریان مردی نیک و آزاده است و دختر و پسر شاه پریان رمزی از کمال، زیبائی، ثروت و خوشبختی هستند که هر دختر و پسر جوان آرزوی همسری ایشان را دارد. داستان پری زیبائی که بخت را تقسیم می کرد در داستان های مربوط به جمشید شاه آمده است.

پیربزنگی :

دیو افسانه ای در افسانه های شرق استان خراسان.