دفینه و گنج تپه علي كش

اين تپه باستاني در نزديكي دهلران قرار دارد و در آن سه دوره فرهنگي مشخص شده است و آنها را با نامهاي دوره بزمرده،دوره علي كش و دوره محمد جعفر ميشناسيم. در هركدام از اين دوره ها ميتوان نوع خاصي از معماري را مشاهده نمود. در اين منطقه بيش از سي هزار قطعه سفال به دست آمده است كه آنها را در هفت گروه طبقه بندي كرده اند.قديمي ترين سفالهاي منطقه دهلران را از اين تپه بدست آورده اند.ابزارهاي سنگي به دست آمده در اين منطقه عبارتند از سنگهاي ساب، ساينده، كوبنده، هاون و دسته هاون، ساطورهاي قلوه سنگي، كلنگ، شيارگر، تخته گوش، ظروف سفالي، مته و سوراخ كننده ها ، سلاحها و غيره .پيكرك هاي فراوان گلي واجزاي گوناگون تزييني از استخوان و صدف و اجناس ديگر نيز در منطقه ديده شده اند. اشيايي از جنس فيروزه و مس نيز در حفاريهاي علي كش كشف شده است كه در اين منطقه وجود نداشته است و نشان از ارتباط با مناطق دور دست دارد. از دوره هاي مختلف اسكلتهاي دفن شده مختلفي بدست آمده است و هر يك در دوره خود روش مخصوص دفن خود را داشته اند
دوره هاي مختلف زندگي در اين تپه عبارتند از دوره بزمرده در حدود 7500پ م تا 6750پ م دوره علي كش حدود 6750پ م تا 6000پ م و دوره محمد جعفر حدود6000پ م تا 5600پ محدود9000سال قبل قسمتهاي مركزي دشت رسوبي دهلران پوشيده از مخلوطي از خاك قرمز رنگ و خاكهاي سفيد رنگي بود كه از كوههاي اطراف توسط باران فرسوده ميشد.در آن هنگام دهكده بزمرده در دامنه كوه جبل حمرين تشكيل يافت.ساكنان اين روستا با استفاده از رسوبات قرمز رنگ براي خود خانه هايي ميساختند. الگوي اقتصادي اين اهالي مطابق الگوي متداول در نواحي استپي است.آنهاگوشت گوسفند و بز را مصرف ميكردند و به شكار نيز ميپرداختند.علاوه بر حيوانات سم دار حيوانات آبزي نيز شكار ميكردند.