ساختار بازارهای سنتی و قدیمی

ساختار بازارهای سنتی و قدیمی

در بنای بازارهای اسلامی با معماری سنّتی، سه بخش اصلی را می توان از هم تمیز داد:

کوی ها یا گذرگاه های اصلی و فرعی (راسته ها)؛
مجتمع های تجاری دارای انبارها و محل هایی برای سکونت موقت بازرگانان (خان، سرا یا کاروانسرا، فُندُق، وَکاله، رَباع)؛
مجتمعهای تجاری بی امکان سکونت (قیصریه، تیمچه، بدستان).

سرای و کاروانسرای: نام خانها، اغلب، از نام کالاهای عمده ای که در آن ها معامله می شده یا از نام بنیانگذار آن ها گرفته شده است. از این رو در بیشتر شهرهای عرب زبان مرکز جهان اسلام یک <<خان الصّابون>> یا یک <<خان الزّیت>> وجود دارد. مجتمع های تجاری با امکان سکونت (سرای، خان، فُندُق، وکالة) در شهرهای دورهُ اسلامی از لحاظ طرح و ترکیب ساختمانی تفاوت چندانی با هم ندارند و با گذشت قرنها تغییر زیادی نکرده اند. خان به طور کلی شامل یک حیاط میانی است که حجره های به هم پیوسته گرد آن را گرفته است. تفاوت خان ها بیشتر در شکل زمین، تعداد طبقات، و نوع ایوان و رواق و راهروهاست. معمول ترین نوع خان دو طبقه است. در بیروت، استانبول، و تبریز چندین خان سه طبقه هم دیده می شود. وَکاله ها و فُندُقها در قاهره و فاس و دیگر شهرها غالباً بیش از دو طبقه دارند.